VADİNİN SESİ
Yeni bir sayfa bu VADİNİN SESİ. Kelkit vadisi değil elbette. Bir yanda Destek Çayı vadisi, öbür yanda Yeşilırmak vadisi. Destek Çayı vadisi Kavakluca ve Soğanlı'dan başlayıp Çılkıdır, (Osmanlı Devleti 19. yüzyıl kayıtlarında Çalkadir Çiftliği, Çılgıdır) Zuday, Dereköy, Gemibükü, Milkbükü, Sonusa ve Andıran'da sona eriyor. Ondan sonra Erbaa Ovası (Antik adı: Tonorova) ve Kelkit (Antik adı: Lykos) Çayı vadisi başlıyor. "Vadinin sesi" sayfasında uzak - yakın kimseye sınır ve kısıtlama koyulmuş değil. Bütün köyleriyle beraber Taşova Vadinin Sesi'nde!
Tarihte Destek Çayı vadisinin genel adı Sonusa Kazası'na tabi FELENBEL Nahiyesi idi. Strabon'un Pandöksen dediği bölge, Yeşilırmak vadisi'nin adı da TAŞABAD nahiyesi olarak geçiyordu. Felenbel nahiyesinin merkezinin Hüvelen Kale köyü olduğuna dair bir düşünce hakimdir. Ancak, esas itibariyle o dönemde, Nefs-i Sonusa dışında kalan nahiyelerin bir merkeze tabi olmaktan ziyade, bölgeyi kapsadığını, bölgenin adını ihtiva ettiğini söylemek yerinde olur. Ayrıca, Sonusa kazasının 1840 yılından itibaren idari manada yetki ve selahiyeti Sonusa, Taşabad, Karayaka ve Erek'e dağıtılmış ve paylaştırılmış olup kazanın adı Nevahi-i Erbaa olarak tayin edilmiştir.
Bugün Soğanlı Ladik ilçesine bağlı olduğundan mütevellit doğal olarak vadinin hem içinde kalacak, hem dışında olacak. Kılıçarslan diye bilinen yerde -Taşova'dan Ladik'e giderken Ladik Gölü'nün ilk göründüğü tepenin adı- 45 sene evvel Karakol vardı. Burada, tabelada Amasya Vilayet Sınırı yazar. Taşova'dan gidenler Samsun İl Sınırı yazdığını görecekler. Kavakluca dediğim yerleşim yerinde çocukluğumda 2 hane vardı. Diğer evlerde yazın yaylacılar ikamet ederdi. Zannederim Kavakluca, Aktaş köyüne bağlı bir yerdir. Ancak Amasya sınırının içinde mi Samsun'a mı bağlı, bunu ne araştırdım, ne de biliyorum. Çünkü sınıra göre sanki Taşova tarafında kalmış gibi.
İKİ haneden bahsettim. İki kardeştiler. Mehmet ve Muttalip. Mehmet'in oğlu Bedir vardı. Bir iki yıl Taşova'da eski sinemanın kapısında yaşlı bir adamla beraber bilet kontrolü yaptı. Dediğimin üstünden tamı tamına 45 sene geldi ve geçti. Sinemanın tam karşısında Beyaz Hasan'ın kahvehanesi yer alıyordu. Hocalar talebeleri orada oturup takip ediyordu; sinemaya giren çıkan. Kazım Süren vardı, orada oturduğuna şahit olmuştum veya arkadaşlar haber vermişti. Dikkat edilecekti akşam sinemaya gidilecekse. Vefat ettiğini duydum, üzüldüm. Bir güzel ilahi öğretmişti:
"Milk-i bekadan gelmişem fani cihanı neylerem
Ben dost cemalin görmüşem hur-i cinanı neylerem"
Muttalip:
Sanıyorum, kendisi Tekelüze köyünden evliydi. Oğlu Mehmet Kırkpınar'da ve diğer meydanlarda bir müddet güreş tuttu. Bir oğlunun adı da Aziz'di. Sordum, yaşadığını söylediler. Karısının adını hatırlayamadım. Soyadları da aklıma gelmedi.
Kavakluca'da, doğu yanında gözü de yüzü de kuyusu da bembeyaz olan bir pınar vardı. Adı da özelliğine ve güzelliğine yakışıyordu: Aksu!
Yıllar var ki gidip görmedim.
Vadinin Taşova'ya bağlı adını anmadığım köylerine ve mezralarına gelince:
-Destek
-Karamuk
-Alçakbel
-Karlık
-Kavaloluğu
-Kozluca
-Kozlucaalan
(Telis ayağı, Terussuyu)
-Şeyhli
(Barcın, Fındıcak, Gücükgeriş, Sakarat, Serniç)
-Boraboy
-Kırkharman
-Mercimek
-Yeşilyurt
-Yayladibi
-Sepetli
-Arpaderesi
-Gürsu
-Çalkaya (Kale, Hüvelen kal'a)
-Karsavul
-Gökpınar
(Orusu, Sıtmapınarı, Zana)
Destek Çayı vadisinde veya dolaylarında bulunan köy ve bazı mahalle adlarını belirttim.
